Ας κάνουμε μια υπόθεση εργασίας. Έστω ότι μας δίνουν το δικαίωμα να συνεννοηθούμε ως Δήμος με όμορους Δήμους για να συνενωθούμε σε έναν μεγαλύτερο Δήμο. Αυτό για να δημιουργήσουμε έναν ισχυρό οικονομικά και διοικητικά γεωγραφικά και πληθυσμιακά Δήμο, ο οποίος θα στηρίζεται οικονομικά σε Κεντρικούς πόρους που θα προέρχονται από την φορολογία, θα έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες και τα όποια μέσα για να τις ασκήσει, θα αναδείξει τα όργανα διοίκησής του με το σύστημα της απλής αναλογικής και θα εφαρμόζει θεσμικά κατοχυρωμένες συμμετοχικές διαδικασίες στη διαμόρφωση την άσκηση και τον έλεγχο της πολιτικής της διοίκησής του. Αν αυτά μας έλεγαν σε γενικές γραμμές, τότε κανείς νομίζω δεν θα είχε αντίρρηση σε ένα σχέδιο ουσιαστικής αλλαγής στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Δεν θα υπήρχε αντίρρηση γιατί απλά κανείς δεν είναι ευχαριστημένος από τους σημερινούς Δήμους. Πολλοί αν όχι όλοι πιστεύουν ότι οι σημερινοί Δήμοι όπως αυτοί λειτουργούν και με τις δημοτικές αρχές όπως αυτές συγκροτούνται ( λίγους πόρους, δημαρχοκεντρική διοίκηση, εκλογικό σύστημα, κ.λ.π) είναι αναποτελεσματικοί, γραφειοκρατικοί, σπάταλοι, αντιπαραγωγικοί και εστίες εξυπηρέτησης μικρών και μεγάλων συμφερόντων, πολλές φορές με το «αζημίωτο» προκειμένου κάποιοι να εξασφαλίζουν την επανεκλογή τους.
Τι προβλέπει το σχέδιο Καλλικράτης; Αλλάζει κάτι ουσιαστικό στην ΤΑ.; Δυστυχώς ενώ θα μπορούσε δεν αλλάζει ή δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει αυτά τα οποία είναι οι αιτίες για την άσχημη και ανυπόληπτη εικόνα της ΤΑ. Ας εντοπίσουμε επιλεκτικά τρία σημεία του.
1. Βασικό επιχείρημα για την εφαρμογή του Καλλικράτη είναι η οικονομία.
«Η Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης αποσκοπεί στην εξοικονόμηση πόρων των φορολογούμενων πολιτών μέσω του περιορισμού του αριθμού των ΟΤΑ και των νομικών τους προσώπων και στην εξορθολογισμένη διαχείριση»1. Το σκεπτικό είναι περίπου αυτό: Μειώνουμε τον αριθμό των Δήμων άρα έχουμε οικονομία από τους μισθούς αιρετών, μισθώματα κτιρίων, λειτουργία νομικών προσώπων και επιχειρήσεων και μισθούς υπαλλήλων. Αν σκεφτούμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων σε ένα Δήμο είναι συμβασιούχοι, αυτοί θα βρεθούν χωρίς καμία πρόβλεψη χωρίς δουλειά. Να συμφωνήσουμε στην οικονομία, αλλά πως μπορείς να κάνεις οικονομία με τις ζωές των εργαζομένων; Σε αυτό ο Καλλικράτης δεν ενδιαφέρεται να απαντήσει. Η λογική είναι καθαρά λογιστική.
2. Άλλο επιχείρημα είναι η αποκέντρωση, η συμμετοχή και η δημοκρατική λειτουργία.
Θεμελιώδη επιλογή συνιστά η αναβάθμιση της δημοκρατικής λειτουργίας της αυτοδιοίκησης, τόσο με τον εμπλουτισμό συμμετοχικών διαδικασιών, όπως η διαβούλευση, όσο και με τη βελτίωση της αντιπροσώπευσης2. Πως όμως εξασφαλίζονται όλα αυτά όταν το εκλογικό σύστημα παραμένει το ίδιο (50% + 1) και οδηγεί πάλι σε Δήμους (μεγαλύτερους) που θα διοικούνται δημαρχοκεντρικά και με όργανα (Εκτελεστική Επιτροπή) ελεγχόμενα από τον Δήμαρχο; Είναι χαρακτηριστικό δημοκρατίας την πολιτική του Δήμου να τη χαράζει ένα όργανο που θα αποτελείται από το Δήμαρχο και τους Αντιδήμαρχους που ο Δήμαρχος θα έχει ορίσει; Που υπάρχουν οι ουσιαστικοί συμμετοχικοί θεσμοί που θα διαμορφώνουν και θα ελέγχουν την Δημοτική εξουσία;
3. Στα οικονομικά ακολουθείται η τακτική του «μακριά και αγαπημένοι».
Μεταφέρονται αρμοδιότητες της κεντρικής ή περιφερειακής διοίκησης χωρίς να προβλέπονται αντίστοιχοι πόροι. Οι οικονομικοί πόροι των νέων Δήμων προέρχονται από τις ίδιες πηγές (Κεντρικοί Αυτόνομοι Πόροι) αλλά και τον Φ.Π.Α. αναθέτοντας τον ρόλο του φοροεισπράχτορα στον Δήμο ενώ το σχέδιο προτρέπει τους Δήμους στην αναζήτηση τοπικών πόρων.
Γενικά ο Καλλικράτης είναι ένα κείμενο που προτείνει όμορφα πράγματα και ιδέες για το θεσμικό πλαίσιο των νέων Δήμων. Για την εφαρμογή των ιδεών όμως εφαρμόζει το ίδιο ξεπερασμένο φάρμακο για τον ασθενή.
Με μια φράση: «οι όμορφες ιδέες περί ισχυρών Δήμων, αποκέντρωσης, συμμετοχής κ.λ.π. με την εφαρμογή του Καλλικράτη όμορφα καίγονται».
Πως αντιμετώπισε η Δημοτική αρχή του Δήμου μας το όλο πρόγραμμα; Όπως συνήθως ως θεατής. Συζήτησε στο Δημοτικό Συμβούλιο το σχέδιο διαβούλευσης για τον Καλλικράτη, χωρίς την ουσιαστική ενημέρωση, συμμετοχή και έκφραση άποψης εκ μέρους των Δημοτών. H Δήμαρχος εκφράστηκε θετικά για το θεσμικό πλαίσιό του και περίμενε την απόφαση για το χωροταξικό. Ατύχησε όμως, γιατί το χωροταξικό του Καλλικράτη ήρθε λίγο πριν το σχέδιο νόμου πάει στη Βουλή (ευθύνη του υπουργού εσωτερικών που το παρουσίασε τελευταία στιγμή. Γιατί άραγε;) και δεν ήταν αυτό που πιθανά περίμενε. Δεν βολεύει κάποιους τοπικούς παράγοντες να διατηρήσουν τα προνόμιά τους. Έτσι κινητοποιείται (στο και πέντε) και προκαλεί μια συγκέντρωση και ένα δημοψήφισμα με απροσδιόριστο σκοπό, στόχο και αποτέλεσμα. Ας είμαστε ξεκάθαροι. Το πρόβλημα με τον Καλλικράτη είναι συνολικό. Τόσο κυρίως στο θεσμικό επίπεδο (όπως εξηγήθηκε εν μέρει πιο πάνω) όσο και στο χωροταξικό, που υλοποιείται χωρίς την έκφραση γνώμης και τη συναίνεση των τοπικών κοινωνιών. Άρα έπρεπε κατ?αρχήν να υπάρχει χρόνος για μια τόσο σημαντική μεταρρύθμιση (ευθύνη του υπουργού εσωτερικών) και μετά η σειρά έπρεπε να είναι: Ανάλυση του σχεδίου Καλλικράτης και πλήρης ενημέρωση των δημοτών (ευθύνη κάθε δήμου) με κάθε τρόπο και μετά δημοψήφισμα με το ερώτημα ΝΑΙ ή ΟΧΙ στον Καλλικράτη συνολικά.
Ο Δήμος μας το πιθανότερο είναι να συνενωθεί με αυτόν της Κηφισιάς και της Εκάλης. Η νέα κατάσταση δίνει τη δυνατότητα στα μεγάλα κόμματα να λειτουργήσουν όπως έχουν συνηθίσει και στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ευνοεί τη συγκρότηση ψηφοδελτίων με κομματική υποστήριξη. Σε τοπικό επίπεδο δηλαδή θα επιδιώξουν να έχουμε άλλη μια δικομματική αναμέτρηση. Δεν ευνοεί μερικούς τοπικούς παράγοντες να παίξουν το ρόλο που θα ήθελαν και να αναλάβουν θέσεις που έχουν συνηθίσει. Από πρώτη ματιά δεν ευνοεί και τις τοπικές ανεξάρτητες αυτοδιοικητικές κινήσεις.
Εδώ όμως είναι η λύση για την αντιστροφή της κατάστασης που θέλουν να δημιουργήσουν. Στην ΕΝΕΡΓΟ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ και την ΕΝΕΡΓΟ ΣΤΗΡΙΞΗ των Δημοτών σε Δημοτικές Κινήσεις που δεν επιδιώκουν τη στήριξη από κόμματα. Δημοτικές κινήσεις που έχουν συγκροτηθεί στη βάση θέσεων και αρχών, από ενεργούς πολίτες, λειτουργούν με τα δικά τους όργανα και ενδιαφέρονται να διαμορφώσουν το πρόγραμμά τους, όχι στα κομματικά γραφεία, αλλά με τη συμμετοχή των δημοτών και να διεκδικήσουν με ίσους όρους τη Δημοτική Αρχή του Δήμου.
Μια τέτοια δημοτική κίνηση είναι η ΕΝΩΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΠΟΛΙΤΩΝ. Η συμμετοχή σας και η στήριξη σε αυτή μπορεί να αλλάξει το μέλλον που μας ετοιμάζουν. Μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για το δικό μας μέλλον.
____________
1. Σχέδιο διαβούλευσης για τον Καλλικράτη 2. Μη οριστικοποιημένο σχέδιο Καλλικράτη
